Vandaag de dag ben ik gezel. Ik ben iets langer dan één jaar lid van de vrijmetselarij en van Loge Ultrajectina. Heel voorzichtig zet ik mijn eerste stapjes om te beoordelen hoe ik aan de buitenwereld kenbaar kan maken wat dit is, vrijmetselaar zijn. Er werd onlangs gevraagd om getuigenissen van leden van Ultrajectina, getuigenissen die bezoekers van onze site een representatief beeld bieden over onze loge. Deze kans heb ik aangegrepen, niet enkel om aan de bezoekers van de site kenbaar te maken waar de vrijmetselarij en onze loge voor mij voor staat, maar ook om mijn eigen woorden voor te leggen aan andere leden van de loge. U merkt het al, de loge, voor mij een veilige plek, ook om grenzen te toetsen en waar gewenst, op weloverwogen wijze, te verleggen.
Vrijmetselarij staat, voor mij, voor een eeuwenoude methodiek ter inspiratie tot, en hulp bij, persoonlijke loutering op een wijze die de mens vandaag past.
Deze zin gaan we nader beoordelen, allereerst: “persoonlijke loutering”:
De wereld wordt gezien als een te voltooien bouwwerk. De leerling-vrijmetselaar werkt aan zichzelf, hij wordt gesymboliseerd door de ruwe steen uit welke hij een kubieke steen zal hakken met de symbolische werktuigen hamer en beitel. Deze kubieke steen kan benut worden in het te voltooien bouwwerk, symbolisch aangeduid met “de Tempel”.
Zelf geloof ik in het bestaan van de vrije wil, daarmee geef ik mijzelf, tenminste ten dele, verantwoordelijkheid over mijn eigen leven. Voor mij is het dan ook erg prettig te weten dat “het bouwwerk” niet voltooid is, maar dichter tot voltooiing komt doordat vrijmetselaren zelf een bijdrage leveren. En dat door allereerst te werken aan zichzelf.
Op persoonlijk niveau geldt: “Het streven naar hoogst geluk” is naar mijn idee een voornaam en steeds blijvend verlangen dat leeft bij ieder levend wezen. Als in het leven de resultaten niet overal zijn zoals gewenst, kan geprobeerd worden de omgeving te veranderen. Een mens kan ook pogen zichzelf te veranderen. Immers als ik, met wie ik gisteren was, tot de resultaten van vandaag gekomen ben en op plekken verlangens in mij opmerk, dan zal ik vandaag moeten veranderen opdat de resultaten van morgen verbeterd zijn ten opzichte van die van vandaag.
Volgens mijn huidige inzichten en overtuigingen, is een levend wezen altijd in ontwikkeling. Vandaar dat mijn definitie van “persoonlijk ontwikkeling” niet gelijk staat aan een slagvaardige, positieve en “opwaartse” ontwikkeling. “Louteren”, daar gaat het naar mijn idee om. Of, om de woorden van andere vrijmetselaren te herhalen: het verlangen beter te worden dan ze waren, leidde de vrijmetselaren tot de loge.
Voordat men zichzelf gaat veranderen, is het naar mijn overtuiging waardevol als men zichzelf kent. Het is zaak dat loutering het resultaat is, niet zomaar verandering. Misschien hoeft men zichzelf niet te veranderen, misschien is het wel zaak te ontdekken waar men niet in harmonie met zichzelf handelt.
“Ken uzelve” benut ik dan ook veelvuldig om tot de gewenste resultaten te komen. Zou ik eerst mijzelf veranderen om te vinden wat ik vandaag begeer, dan bestaat de kans dat ik op de eindbestemming enkel ontdek dat ik toch iets anders begeerde. Ken uzelve….
Vrijmetselarij staat, voor mij, voor een eeuwenoude methodiek ter inspiratie tot, en hulp bij, persoonlijke loutering op een wijze die de mens vandaag past.
Op deze plek wil ik nader ingaan op het deel van de zin: “op een wijze die de mens vandaag past”
Over dit stukje van de zin kan veel gezegd worden, onderstaande wil ik hier benadrukken. Allereerst verwacht ik dat is opgevallen hoezeer in het eerder genoemde stukje benadrukt werd dat dit absoluut niet de overtuigingen zijn van alle vrijmetselaren, maar dat het eerder genoemde stukje mijn persoonlijke kijk van het moment weergeeft.
Met deze overtuiging is kennelijk ruimte voor mij binnen de vrijmetselarij, dit terwijl er zeer zeker broeders zijn die een andere kijk hebben. Dat kan zomaar naast elkaar. Het kan zelfs voorkomen dat broeders een kijk hebben die haaks staat op de mijne, terwijl men toch van mening is dat het bovenstaande op een mooie wijze omschreven is. Ook als meningen haaks op elkaar staan, toont de vrijmetselarij aan dat dit de rechte verhoudingen niet in de weg hoeft te staan.
Ook hier spreek ik weer voor mijzelf. De vrijmetselarij biedt een platform waar meningen naast elkaar gelegd kunnen worden, niet tegenover elkaar. Het gaat er niet om de ander te overtuigen van mijn standpunten, maar om te toetsen of mijn standpunten en inzichten wel juist en volledig zijn.
De ene waarheid van de één, hoeft een ander absoluut niet uit te sluiten. Compareren, mijn standpunten en overtuigingen vergelijken met die van een ander.
Onlangs stelde een broeder: “Ik werk aan mijn eigen (kubieke) steen en biedt anderen de kans dit ook zelf te doen, daarmee ga ik niet hakken in de steen van een ander.”
Een citaat uit een mij geliefd werk luidt: “Enkel wie zozeer de waarheid boven alles wil en haar zoekt met de moed, ook diepgewortelde vergissingen prijs te geven, van hem kan men zeggen dat hij streeft naar onvoorwaardelijke wetenschap.” Waarheid klinkt erg hard en vaststaand, de vrijmetselarij is vrij van dogma`s. Daarom zeg ik: “de waarheid waarvan ik mij vandaag overtuigd heb/de waarheid die mij vandaag past”.
De vrijmetselarij is vrij van dogma`s, geen vaststaande waarheden, maar de mogelijkheid kritisch te zijn, in het bijzonder naar zichzelf. Vrij te denken. Dat zet naar mijn idee de deuren open voor persoonlijke groei en loutering.
Groei en loutering, dat wil zeggen dat de inzichten waarmee ik vandaag binnen de loge verkeer, wellicht helemaal geen stand houden in de toekomst. Niet omdat iemand anders mij ergens van overtuigt, maar omdat ik zelf tot nieuwe inzichten kom. Misschien staan mijn overtuigingen van vandaag wel haaks op mijn overtuigingen van de toekomst. Prettig om te weten dat binnen de loge ruimte is voor verschillende meningen en overtuigingen naast elkaar. Dat maakt het naar mijn idee veilig om te groeien, dat maakt het veilig eigen vergissingen te onderkennen, te verwerpen en te vervangen door overtuigingen die hopelijk wel standhouden, maar ook om te komen tot overkoepelende inzichten.
Vrijmetselarij staat, voor mij, voor een eeuwenoude methodiek ter inspiratie tot, en hulp bij, persoonlijke loutering op een wijze die de mens vandaag past.
Graag wil ik nader ingaan op twee delen van de zin die naar mijn smaak niet los van elkaar gezien kunnen worden:
“een eeuwenoude methodiek” en nogmaals ”die de mens vandaag past”
Ultrajectina, de oudste loge van Utrecht. De vrijmetselarij, een methodiek die eeuwen oud is.
Ooit een oud Nederlandstalig boek opgepakt, een boek dat meer dan honderd jaren oud is? Taal verandert. Het kost moeite oudere werken te lezen. Op het moment dat de moeite genomen wordt oude boeken echt te lezen, dan blijkt dat deels de tijdsgeest waarin het boek geschreven werd weergegeven wordt. Maar er is meer, er zijn zaken die standhouden, in boeken meer dan honderd jaren oud, staan zaken die vandaag de dag meer actueel zijn dan ooit, weer andere zaken blijken altijd actueel.
Bepaalde zaken zijn van alle tijd, mijn standpunten ten opzichte van deze onderwerpen naast de standpunten van mensen “uit een andere tijdsgeest” leggen, vergroot de kans op inzichten die standhouden. Hij die “de waarheid” als bondgenoot heeft, staat sterk.
Persoonlijk stel ik mij de vraag waar het om gaat in het leven. Ik moet het antwoord verschuldigd blijven. Wel geloof ik dat het antwoord, tenminste ten dele, gevonden zal worden in de zaken die voorbij de tijdsgeest standhouden.
Handelen in lijn met het gesproken of geschreven woord, dat is door de daden de woorden bevestigen en daarmee het recht tot spreken verwerven, zo zegt men wel. Door in lijn met de woorden te handelen krijgen de woorden meer betekenis en inhoud. Hiermee komen we uit op rituelen.
De vrijmetselarij werkt met symbolen en rituelen. Buiten het voordeel dat symbolen ruimte bieden voor meerdere interpretaties, is de moeilijkheid van het verstaan van taalgebruik uit een verleden verholpen. Tijdens een ritueel komt een schouwspel tot leven dat reeds eeuwen tot leven gekomen is. Een schouwspel dat generaties lang beproefd en getoetst is en dat stand hield onder de vrijmetselaren, vrijmetselaren, zij die gezien werden als kritische en vrije denkers. Dit toont voor mi
j tevens de kracht van de rituelen.
Vrijmetselarij staat, voor mij, voor een eeuwenoude methodiek ter inspiratie tot, en hulp bij, persoonlijke loutering op een wijze die de mens vandaag past.
Tot slot wil ik ingaan op het deel van deze zin: “ter inspiratie tot en hulp bij persoonlijke loutering”
Een citaat uit een voor mij geliefd werk luidt: ”Als men het leven en weven in de natuur tot in de oerdiepen volgen wil, zo moet men niet een enkel aan de oppervlakte de verschijningen kijkende zijn, maar men moet naar de oorzaken en doelbestemmingen van deze verschijningen zoeken en deze net zo aanschouwelijk leren te begrijpen. Via deze weg komen wij tot filosofie, want zonder haar is er geen uitputting der waarheid. De kinderen van de geest die enkel de oppervlakte der dingen op zich werken laten, komen ook niet tot het begrip van het innerlijke wezen van alle zijn, bij hen blijft daarom een onbepaald verlangen wakker…”
De rituelen van de vrijmetselarij bevatten naar mijn smaak zoveel lagen. In eerste instantie lijkt het “een toneelstuk met een diepere boodschap”. Juist doordat enkele zaken niet in woorden uitgedrukt worden, maar visueel waargenomen kunnen worden, zet dit mij aan te speuren naar het waarom.
Vervolgens blijkt dat over echt alles nagedacht is, over kleuren, plekken waar deelnemers verkeren, muziek, lichtgebruik, kortom tev
eel om op te noemen. Hiermee vormen rituelen een enorme inspiratiebron.
Enkele rituelen heb ik meerdere keren kunnen bijwonen. Iedere keer weer vielen andere zaken op, daarmee werd iedere keer het geschilderde verhaal meer compleet, kreeg meer en diepere betekenis, terwijl het besef er ook blijft dat er veel te ontdekken valt.
Wat was in mijn eigen optiek het voornaamste motief om specifiek bij Loge Ultrajectina aan te kloppen?
Ik wilde “wijze mensen” ontmoeten, zij die daar wijs zijn, waar ik wijsheid zoek, te weten in “levensvragen”. Mensen die tevens in staat zijn deze levenswijsheid te kunnen delen en in onvoorwaardelijkheid naast de mijne te leggen.
Dat behoeft niet enkel mensen die zelf ook bezig zijn met de beantwoording van soortgelijke vragen, dat behoeft ook ervaring. En de loge, zij vormt in mijn ogen de plek waar deze ervaring opgedaan wordt.
Loge Ultrajectina is de oudste loge van Utrecht en maakt dit ook kenbaar. Er wordt zorgvuldig omgegaan met het verleden en vastgehouden aan waardevolle tradities. In mijn ogen wil dit zeggen dat men respecteert wat al generaties lang de toetsing doorstaan heeft. Op momenten is vernieuwing zeer zeker goed, op momenten noodzakelijk, maar vernieuwing zou in mijn ogen verbetering moeten zijn ten opzichte van het voorgaande, hiertoe zal men allereerst het “oude” volledig moeten begrijpen.
Daarnaast wil het bewus
t respecteren van het verleden en de waardevolle tradities in mijn ogen zeggen dat de zaken waaraan vastgehouden wordt, binnen deze loge hebben kunnen rijpen en daarmee nog meer diepgang en inhoud hebben kunnen krijgen.
Daar wil ik mijn kijk graag naast leggen, of, misschien wel een beter woord, langs die meetlat wil ik mijn eigen inzichten leggen.
Na iets langer dan een jaar lid te zijn van deze loge kan ik met volle overtuiging zeggen:
De voorvoelde belofte is (tenminste zeker tot nu) op alle gebied waargemaakt en overtroffen.
Interesse in het verhaal van een meester-vrijmetselaar na vijf jaar lidmaatschap van Loge Ultrajectina? U leest het hier.